Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2014

Θεωρίες καταστροφολογίας

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ


γράφει ο Νίκος Κάππα




Μελετώντας τις πιθανές καταστροφές οι οποίες θα ήταν ικανές να αφανίσουν το ανθρώπινο γένος από τον πλανήτη μας, διαπιστώνουμε ότι όλες οι προηγούμενες αιτίες της λίστας αυτής ανήκουν στις "θεωρητικές απειλές". Προχωρώντας όμως προς την κορυφή, θα μελετήσουμε πιο χειροπιαστά σενάρια όπως η Κλιματική Καταστροφή.

Ιανουάριος 1909. Καλοκαιρινή περίοδος στην Ανταρκτική και ο εξερευνητής Έρνεστ Σάκλτον προσπαθεί να φτάσει στον νότιο πόλο της Γης. Λόγω όμως των αντίξοων καιρικών συνθηκών εγκαταλείπει την προσπάθεια αυτή και αποφασίζει να επιστρέψει στη βάση του. Στο δόμο της επιστροφής ανακαλύπτει θαμμένα στο χιόνι πράγματα περίεργα και ασύνδετα με το περιβάλλον. Ήταν ένα κομμάτι απολιθωμένου ξύλου καθώς κι ένα κομμάτι αμμόλιθου με το ξεκάθαρο αποτύπωμα ενός φυτού. Αυτές οι δύο τυχαίες ανακαλύψεις ήταν ικανές να αλλάξουν την μέχρι τότε εντύπωση των επιστημόνων για την 6η ήπειρο του πλανήτη μας. Πλέον ήταν σίγουροι ότι η Ανταρκτική κάποτε ήταν γεμάτη τροπικά δάση.


Το κλίμα της Γης διαφέρει ανά το χρόνο κι αυτό πλέον είναι γνωστό. Ανά περιόδους η επιφάνεια της  έχει παγώσει διανύοντας τις γνωστές σε όλους μας εποχές των παγετώνων. Έχουν όμως υπάρξει και θερμές περίοδοι όπως για παράδειγμα το Θερμικό Μέγιστο της Παλαιόκαινης Ηώκαινης περιόδου όπου η βιολογική ποικιλία μειώθηκε στο θερμό ισημερινό και η ζωή επεκτάθηκε προς τις πολικές περιοχές. Εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε καθόλου πάγος στον πλανήτη και οι παγωμένες σήμερα περιοχές όπως η Ανταρκτική ή η Γροιλανδία αποτελούνταν από εύφορες αχανείς εκτάσεις στις οποίες ζούσαν και ευδοκιμούσαν για παράδειγμα κροκόδειλοι και φοίνικες. Σήμερα οδεύουμε σε μια θερμή περίοδο την οποία μάλιστα προκαλούμε εμείς οι ίδιοι. Ο χρόνος της ολοκληρωτικής καταστροφής άγνωστος. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτός θα μπορούσε να είναι μια δεκαετία ενώ κάποιοι άλλοι ίσως και ένας αιώνας. Το μόνο σίγουρο και στο μόνο το οποίο συμφωνούν όλοι είναι ότι το κλίμα αλλάζει ριζικά εφόσον τα σημάδια της υπερθέρμανσης είναι ολοφάνερα. Η κοινότητα των βιολόγων πιστεύει ότι το λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία έχει ήδη δημιουργήσει μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Με βάση τις μελέτες της προϊστορικής εποχής φοβούνται ότι η θερμοκρασία της Γης θα αυξηθεί απρόοπτα και εντελώς ξαφνικά. Απόδειξη ότι την εποχή στην οποία ανήκουν τα ευρήματα του Σάκλτον στην Ανταρκτική συνέβη κάτι που οδήγησε στην αύξηση της θερμοκρασίας σχετικά γρήγορα, όσο γίνεται και στην εποχή μας με την απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Συνδέουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου με το CO2. Υπάρχουν όμως και πιο ισχυρά αέρια όπως το Μεθάνιο το οποίο είναι 20 φορές πιο επιβαρυντικό στην ατμόσφαιρα. Απόδειξη ότι η απότομη αύξησή του πριν 55.000.000 χρόνια οδήγησε στην ξαφνική υπερθέρμανση του πλανήτη μας. Οι κλιματολόγοι είναι σχεδόν σίγουροι ότι κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον το Μεθάνιο θα επιστρέψει σε μεγάλες ποσότητες στην ατμόσφαιρα της Γης. Ο καθηγητής περιβαντολογίας του πανεπιστημίου της Στοκχόλμης Όριαν Γκούσταφσον επισκεύθηκε πρόσφατα την ανατολική Σιβηρική θάλασσα για να μελετήσει το μόνιμο στρώμα πάγου το οποίο θεωρείται ότι κρατάει το μεθάνιο στο βυθό της θάλασσας. Σύμφωνα με τις μελέτες του ανακάλυψε ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Κάνοντας χιλιάδες τεστ σε διάφορα μέρη της ευρύτερης περιοχής τα ευρήματά του είναι διαφορετικά. Διαπίστωσε ότι η μισή από αυτή περιέχει τεράστιες ποσότητες μεθανίου κι ότι η ποσότητα η οποία ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα είναι περίπου 8.000.000 τόνοι κάθε χρόνο. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι το πότε θα απελευθερωθεί μαζικά μια καταστροφική ποσότητα του αερίου αυτού κι αυτό εξαρτάται από το αν θα αυξήσουμε ή θα μειώσουμε την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου.

Πριν μπούμε στη εποχή της βιομηχανικής επανάστασης περίπου εδώ και 150 χρόνια, τα επίπεδα CO2 στην ατμόσφαιρα ήταν 270 μέρη/εκατομμύριο. Σήμερα ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στα 390 σημειώνοντας άνοδο σχεδόν 50% και συνεχώς αυξάνει. Αν συνεχίσουμε μ' αυτό το ρυθμό μάλλον οδεύουμε προς 800 ή 1000 μέρη/εκατομμύριο προς στα τέλη του αιώνα ένα απόλυτα καταστροφικό σενάριο. Με τόση ποσότητα CO2 στην ατμόσφαιρα η θερμοκρασία στον πλανήτη θ' αυξηθεί κατά 4 με 8 βαθμούς Κελσίου. Οι πάγοι της Γροιλανδίας θα λιώσουν τελείως και η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κατά 5 με 10 μέτρα με καταστροφικότατα αποτελέσματα για τις παράκτιες περιοχές όπου πόλεις σαν την Ν. Υόρκη και το Τόκιο ή ακόμα και ολόκληρες χώρες όπως η Ολλανδία θα καταποντιστούν. Ισχυρότατοι τυφώνες και τεράστιες πυρκαγιές θα είναι ρουτίνα και το 40% των γνωστών ειδών στο ζωικό βασίλειο θα οδηγηθεί στην εξάλειψη. Μια τέτοια κατάσταση όμως κατά τους πιο απαισιόδοξους, θα μπορούσε να ξεκινήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση στη Γη απελευθερώνοντας ακόμα περισσότερες ποσότητες μεθανίου στην τούνδρα ή στο βυθό των ωκεανών, κάνοντας τον πλανήτη μας ακατάλληλο προς κατοίκηση.

Στο μέλλον ίσως αντιμετωπίσουμε μια κρίση η οποία μας υποχρεώσει να λάβουμε ακραία μέτρα. Ήδη μελετώνται εναλλακτικά σχέδια αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης αν δεν καταφέρουμε να μειώσουμε τις εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα. Κάποια από αυτά είναι για παράδειγμα, η εισαγωγή αιθάλης στην ατμόσφαιρα ή η κατασκευή τεράστιων κατόπτρων στην στρατόσφαιρα με σκοπό την μερική απόκλιση του ηλιακού φωτός από την επιφάνεια της Γης με σκοπό τη μείωση της θερμοκρασίας της. Όλα αυτά όμως τα σενάρια γεωμηχανικής για κάποιους ίσως επιδεινώσουν την κατάσταση κι αυτό γιατί τα προϊόντα αυτά κρύβουν άλλους, δικούς τους κινδύνους. Όταν ο άνθρωπος εμπλέκεται με περίπλοκα συστήματα που δεν κατανοεί πλήρως, συχνά έχουμε παρενέργειες τις οποίες δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων. Είναι πολύ επικίνδυνο όταν η "θεραπεία" την οποία εφαρμόζουμε είναι χειρότερη από την "ασθένεια".

Ευτυχώς όμως για εμάς είναι δύσκολο να προκαλέσουμε κλιματική καταστροφή σε τέτοιο βαθμό όσο κι αν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύουν ότι το προσπαθούμε κι έτσι βρίσκεται στην τέταρτη θέση της λίστας αιτιών καταστροφής. Στο χειρότερο βέβαια σενάριο ίσως αναγκαστούμε να κάνουμε ότι έκαναν τα ζώα και τα φυτά στο παρελθόν. Να μετακομίσουμε στη χωρίς πλέον πάγο, Ανταρκτική.

 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου