Editorial

ΑΠΟΚΡΙΕΣ: "Αποχαιρετισμός στο Κρέας";

γράφει ο Δημήτρης Μιχαλάκης

ΑΠΟΚΡΙΕΣ: Μία περίοδος ατελείωτου ξεφαντώματος, ευρηματικών μασκαρεμάτων, άφθονης κατανάλωσης αλκοόλ και Τσίκνας παντού! Είναι μόνο αυτό όμως; Τι πραγματικά γνωρίζουμε για το εορταστικό αυτό διάστημα όπου τα παιδιά νιώθουν πρωταγωνιστές και οι μεγάλοι ξαναγίνονται παιδιά; Ας γνωρίσουμε καλύτερα τις Αποκριές για να έχουμε περισσότερους λόγους να τις αγαπήσουμε!



-Πότε τοποθετείτε χρονικά η περίοδος των Αποκριών;
Είναι ένα διάστημα τριών (3) εβδομάδων  πριν την κατανυκτική διάθεση της Μεγάλης Σαρακοστής.
-Τι ακριβώς είναι αυτό το έθιμο;
Είναι μία παράδοση χρόνων η οποία ταυτίζεται με το άνοιγμα του Τριωδίου και είναι μία κινητή περίοδος από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έως την Κυριακή της Τυροφάγου!Χωρίζεται σε 3 εβδομάδες με πρώτη τη Προφωνή η οποία πήρε το όνομα της από τη προσφώνηση δηλαδή το διαλάλημα προς κάθε κατεύθυνση για τος Απόκριες. Δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατίνη λόγω κρεατοφαγίας  και άφθονων  άνευ περιορισμού εορτασμών (Αποκορύφωμα αυτής η Τσικνοπέμπτη) και τρίτη είναι η Τύρινη ή Τυροφάγου όπου ήταν το διάστημα ανάμεσα στη κρεατοφαγία και τη νηστεία και όπου συνήθιζαν να τρώνε γαλακτοκομικά είδη πριν  τη Μεγάλη Σαρακοστή.
-Από πήραν το όνομα τους οι Απόκριες;
Απόκριες πιθανόν  σημαίνει (απέχω/αποχαιρετώ το κρέας ) και είναι σχεδόν συνώνυμη με τη λατινική λέξη Καρναβάλι (Carnevale από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει).
Μία άλλη ερμηνεία της λέξης Καρναβάλι είναι από τα λατινικά “carrus navalius” που μεταφράζεται ως ναυτικό μικρό αμάξι (αμαξίδιο)! Αυτό οφείλεται στις πομπές των Ελευσίνιων Μυστηρίων ( μαζί με τα Διονύσια θεωρούνται πρόγονοι του σημερινού Καρναβαλιού) όπου για τη μεταφορά του Ιερού Πέπλου Της θεάς Αθηνάς στο Παρθενώνα παρήλαυναν τροχήλατες στολισμένες με καρπούς και άνθη μικρογραφίες Ιερού  Πλοίου όπως της Παράλου και της Σαλαμινίας.
Πότε ξεκίνησε αυτό το έθιμο; 
Όπως ήδη έχει προαναφερθεί οι Απόκριες θεωρούνται απόγονοι των Ελευσινίων Μυστηρίων και τις Διονυσιακές γιορτές όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν χόρευαν τραγουδούσαν πίνοντας κρασί με ανεξάντλητο κέφι προς τιμή του θεού Διονύσου.
Οι μεταμφιέσεις πιθανόν χρονολογούνται από το 2000π.Χ από την Ασία όπου η “δούλα ντυνόταν κυρά και ο υπηρέτης αφέντης”. Παρά τις σθεναρές αντιδράσεις της Εκκλησίας περί “ειδωλολατρικών συνηθειών “ το έθιμο αυτό επιβίωσε δυναμικά στη διάρκεια των χρόνων.
-Σημαντικότεροι σταθμοί Αποκριάτικου εορτασμού;
Παλιότερα εορταζόταν δυναμικά καθ΄ όλη την επικράτεια της χώρας αλλά με το πέρασμα των χρόνων είναι κάποιοι ιδιαίτεροι σταθμοί που ξεχώρισαν και  έχουν το δικό τους μοναδικό χαρακτήρα όπως  η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό Καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι  που γίνεται πόλος έλξης αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία και η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της! Ενώ στα πιο φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι στη Νάουσα Ημαθίας οι “Μπούλες “. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης.

Στην πρωτεύουσα της χώρας  ξεχωρίζουν οι ιδιαίτεροι εορτασμοί στη συνοικία της Πλάκας, καθώς και σ' όλα γενικά μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν. Ενώ κερδίζει συνεχώς έδαφος και αναγνωρισιμότητα τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι του Μοσχάτου όπου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των δήμων!
Στο εξωτερικό επίσης υπάρχουν διάσημα καρναβάλια όπως εκείνο της Νίκαιας της Γαλλίας ή στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας (το μεγαλύτερο του κόσμου) και το θεατρικά από άλλη εποχή Καρναβάλι της Βενετίας. Σ ένα επόμενο αφιέρωμα θα δούμε αναλυτικά τους εορτασμούς του Καρναβαλιού ανά το κόσμο1
Το έθιμο των Αποκριών πέρασε ανίκητο,σταθερό και νεανικό από τις μάχες και τις τριβές του χρόνου και αυτό οφείλεται στην αέναη ανάγκη  του ανθρώπου  για ελευθερία και δη ελευθερία στη στη διασκέδαση -ιδίως αφού ακολουθεί μία περίοδος νηστείας και κατάνυξης εξαιτίας της Μεγάλης Σαρακοστής!Μία ανάγκη η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα όπου οι ευρηματικές μεταμφιέσεις, οι  “μουτσούνες”, η πειραχτική διάθεση  στους δρόμους τα διάφορα δρώμενα,η πολιτική σάτιρα, τα ατελείωτα πάρτι, η ξέφρενη διασκέδαση και οι μοναδικές παρελάσεις μεταμφιεσμένων είναι οι πρωταγωνιστές μίας μεγάλης γιορτή όχι προς του θεού Διόνυσου αλλά προς την Αγάπη για τη Ζωή!