Editorial

Τσικνοπέμπτη

γράφει ο Δημήτρης Μιχαλάκης

Η ώρα του  “τσικνίσματος” έφτασε!Τσικνοπέμπτη σήμερα που ημερολογιακά ερμηνεύεται στο μέσο του Τριωδίου. Η ονομασία της  είναι  ο προφανής -από τη παράδοση χρόνων που θέλει όλους σχεδόν να ψήνουν κρέας  και αυτά τα “αγαπημένα μυρωδάτα σύννεφα καπνού” (τσίκνα) κάνει την εν λόγω ημέρα ανάσα γλεντιού.



Γιατί όμως Πέμπτη και όχι όποια άλλη μέρα; Γιατί η Τετάρτη και η Παρασκευή έχουν για την Ορθοδοξία ευλαβική διάθεση. Ενώ η μέρα της Τσικνοπέμπτης περιλαμβάνετε στις εορταστικές εκδηλώσεις που αποκορύφωμα έχουν τη Καθαρά Δευτέρα (Κούλουμα).
Από που προέρχεται όλη αυτή η παράδοση; Οι ερμηνείες για τη καταγωγή της συγκεκριμένης παράδοσης χάνεται κάπου στο χρονοντούλαπο των μύθων και της Ιστορία. Εικάζεται ότι προέρχεται από τις εορταστικές εκδηλώσεις που γίνονταν από τους προγόνους προς τον θεό του κρασιού και του γλεντιού Διόνυσο. Βακχικοί εορτασμοί που σύμφωνα με τους λαογράφους ήταν ομοιοπαθητικές ενέργειες για την εφορία της γης”.

Το έθιμο της Τσικνοπέμπτης είναι πολύ πιο δραστήριο στη Νότια Ελλάδα και στα νησιά ενώ στη Βόρεια Ελλάδα  είναι διαφορετικοί εορτασμοί όπως:
Στη κεντρική πλατεία της Ξάνθης όπου  πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της χώρας!
Ενώ στη Φλώρινα ( Ξινό Νερό) γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.
Στην Κομοτηνή τώρα  καψαλίζουν μια κότα που πρόκειται να φαγωθεί την επόμενη Κυριακή. Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή.
Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο!
Στα νησιά μας από την άλλη πλευρά εορτάζονται κάπως αλλιώς όπως στη Κέρκυρα στη παλιά πόλη τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού. Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την comedia dell arte. Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι τo κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”. Σ' αυτήν συμμετέχουν και διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια, στήνοντας ένα πραγματικό,  πετεγουλιό - κουτσομπολιό, στα παράθυρα (φανέστρες) των σπιτιών τους με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν στη φόρα όλα τα άπλυτα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα παραπτώματα, καυτηριάζοντας διαχρονικούς τύπους ανθρώπων και καταστάσεων\
Στη Θήβα από την άλλη αρχίζει ο "βλάχικος γάμος" που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό. Ο "βλάχικος γάμος" είναι κατάλοιπο της πανάρχαιης λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του Διονύσου στη Θήβα. Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων!
Τέλος ιδιαίτερος εορτασμός γίνεται στη Πάτρα -την κατεξοχήν πόλη του Καρναβαλιού - όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα "ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς" και "τα Τριτάκεια του Λάζαρη". Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου  και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.